Testament wspólny małżonków w prawie litewskim

Możliwość sporządzenia „testamentu małżeńskiego” została przewidziana w wewnętrznych prawodawstwach różnych państw świata. W tym miejscu warto zaznaczyć, że aktualnie obowiązujący stan prawny w Polsce wyklucza możliwość ustanawiania tego typu testamentów. Testament taki na gruncie prawa polskiego byłby zatem nieważny z uwagi na sprzeczność z ustawą (art. 58 § 1 k.c.).

Konstrukcja testamentu małżeńskiego sporządzanego wspólnie przez małżonków znalazła się natomiast między innymi w litewskim kodeksie cywilnym. W związku z powyższym dzisiejszy artykuł poświęcimy instytucji testamentu wspólnego małżonków w Lietuvos Respublikos civilinis kodeksas, który stanowi podstawowe źródło litewskiego prawa cywilnego, w tym spadkowego. Serdecznie zachęcamy do zapoznania się z naszą najnowszą lekturą!

Testament małżeński ma zastosowanie jedynie w stosunku do małżonków – prawo do jego sporządzenia nie przysługuje zatem konkubentom czy partnerom życiowym. Istota testamentu małżeńskiego na gruncie litewskiego kodeksu cywilnego sprowadza się do tego, że małżonkowie wyznaczają się nawzajem jako swoich wzajemnych spadkobierców. Taki stan rzeczy sprawia, że w przypadku śmierci jednego z nich, spadek po zmarłym małżonku trafi do drugiego z małżonków, który pozostaje przy życiu.

Ze względu na fakt, że w prawie litewskim określonym podmiotom przyznano prawo do dochodzenia zachowku, masa spadkowa testamentu wspólnego małżonków może obejmować wyłącznie tę część masy, która pozostaje w swobodnej dyspozycji spadkodawców (tzw. część dostępna).

Równocześnie biorąc pod uwagę, że testament małżeński stanowi wspólne oświadczenie woli obu małżonków, testament ten musi zostać podpisany przez każdego z nich. W przeciwnym razie nie będzie mowy o ważnym testamencie małżeńskim, w związku z czym oświadczenie woli nie wywoła zamierzonych skutków prawnych.

Testament wspólny może zostać sporządzony tylko i wyłącznie jako testament urzędowy, o którym mowa w art. 5.28 litewskiego kodeksu. W związku z tym, że mamy do czynienia z testamentem urzędowym, testament małżeński może zostać zawarty bądź przed notariuszem, bądź przed urzędnikiem konsularnym, co prowadzi do wniosku, że testament małżeński jest tym samym rodzajem testamentu publicznego. Konsekwencją tego jest fakt, że podważenie testamentu małżeńskiego będzie wymagało znacznie większego nakładu sił.

Treść testamentu małżeńskiego została określona w art. 5.45 Lietuvos Respublikos civilinis kodeksas. Zgodnie z przywołanym artykułem małżonek pozostający przy życiu zasadniczo dziedziczy cały majątek po zmarłym małżonku. Małżonek, który odziedziczył majątek po zmarłym małżonku, może swobodnie nim rozporządzać zgodnie z własną wolą.

Natomiast na wypadek śmierci drugiego z małżonków litewski kodeks cywilny przewiduje możliwość wyznaczenia w testamencie małżeńskim spadkobiercy, na którego przejdzie własność majątku pozostałego po tym małżonku.

Pomimo tego, że fizycznie mamy do czynienia z jednym dokumentem, wspólny testament małżeński faktycznie zawiera w sobie akty woli dwóch spadkodawców (małżonków). Litewski kodeks cywilny zakazuje więc dokonywania jakichkolwiek w nim zmian przez małżonka pozostającego przy życiu w sytuacji, gdy drugi małżonek już nie żyje. Prawodawca chroni tym samym ostatnią wolę zmarłego małżonka-spadkodawcy.

Powstaje zatem pytanie, czy możliwe jest zrzeczenie się spadku po zmarłym małżonku przez małżonka pozostającego przy życiu. Lietuvos Respublikos civilinis kodeksas przesądza, że małżonek pozostający przy życiu ma wówczas uprawnienie do złożenia oświadczenia woli o zrzeczeniu się prawa do dziedziczenia i w takim przypadku uprawnieni do nabycia spadku po zmarłym spadkodawcy stają się spadkobiercy ustawowi.

Wydawać by się mogło, że między innymi ze względu na członkostwo Polski i Litwy w strukturach Unii Europejskiej przepisy prawa spadkowego obowiązujące w tych dwóch państwach nie będą się pomiędzy sobą zbytnio różnić. Nic jednak bardziej mylnego, a doskonałym tego przykładem jest poruszone w dzisiejszym artykule zagadnienie testamentu wspólnego małżeńków, nieważnego w prawie polskim, a obowiązującego równolegle w prawie litewskim.

Prawnicy z Lawyer in Europe w związku z prowadzoną przez siebie praktyką doskonale orientują się w skomplikowanych przepisach prawa spadkowego obowiązujących za granicą. Wielokrotnie pomagali już swoim Rodakom w uzyskiwaniu spadków z zagranicy i służyli bezcennym wsparciem, z myślą o jak najlepszych korzyściach dla swoich Klientów.

W razie chęci skorzystania z usług prawdziwych specjalistów zapraszamy do skontaktowania się z naszymi prawnikami.