Prawo spadkowe w Niemczech – czym jest testament odręczny i jak go sporządzić?

Prawidłowo sporządzony testament odręczny (in. holograficzny) ma taką samą moc prawną i ważność jak testament notarialny. Jego spisanie jest naprawdę bardzo proste i nie wymaga większego nakładu czasu czy kosztów. Z tych też powodów testamenty odręczne są zdecydowanie najpopularniejszym sposobem testowania zarówno w Polsce, jak i na świecie. Istotną zaletą tego typu testamentów jest przede wszystkim wygoda. Można je bowiem napisać dosłownie wszędzie, a zatem nawet w domowym zaciszu. Z drugiej strony testamenty holograficzne mają pewne wady, z którymi należy się liczyć. Przykładowo bardzo często ich treść nigdy nie wychodzi na światło dzienne i tym samym testamenty te pozostają bez najmniejszego znaczenia.
W związku z powyższym nasz dzisiejszy artykuł ma za zadanie przybliżyć tematykę testamentów odręcznych (niem. eigenhändige Testamente) w prawie spadkowym w Niemczech. Jak wiadomo, bardzo wielu Polaków mieszka na co dzień i zarobkuje u naszego zachodniego sąsiada, gdzie równocześnie ma tam swoje miejsca zwykłego pobytu. Nie każdy z nas zdaje sobie jednak sprawę z tego, że prawem właściwym dla sprawy spadkowej Polaka żyjącego w Niemczech będzie co do zasady właśnie prawo spadkowe w Niemczech. Swoją drogą spadkodawca może dokonać tzw. wyboru prawa właściwego i postanowić o poddaniu swojej sprawy spadkowej pod jurysdykcję i właściwość prawa ojczystego, co w wielu przypadkach okazuje się dużo korzystniejszym rozwiązaniem zwłaszcza dla jego najbliższej rodziny.

Pomimo że testament odręczny to bez wątpienia jeden z najprostszych pod kątem testowania rodzajów testamentów przewidzianych w prawie spadkowym w Niemczech, decydując się na tę formę, należy pamiętać o konieczności zachowania pewnych wymogów formalnych. W oparciu o przepisy prawa spadkowego w Niemczech (§ 2247 ust. 1 BGB) testament taki jest sporządzany przez spadkodawcę odręcznie, a następnie przez niego podpisywany. Wykluczone jest zatem przygotowanie go na komputerze, gdyż w takim przypadku nie zostanie spełniony wspomniany wymóg własnoręczności. Z oczywistych względów również podpis musi być złożony samodzielnie, a co więcej, w myśl przepisów prawa spadkowego w Niemczech powinien obejmować imię i nazwisko spadkodawcy.
W testamencie odręcznym należy ponadto wskazać datę i miejsce jego sporządzenia. Szczególne znaczenie ma tutaj przede wszystkim data, gdyż w przypadku gdy spadkodawca sporządził dwa lub większą liczbę testamentów, znacznie łatwiej będzie ustalić, który z nich jest wiążący na dzień otwarcia spadku. Co ważne, zgodnie z przepisami prawa spadkowego w Niemczech niewskazanie w testamencie daty czy miejsca sporządzenia testamentu nie musi od razu prowadzi
do jego bezwzględnej nieważności. Testament taki uważa się za ważny i tym samym relewantny prawnie pod warunkiem, że uda się ustalić te informacje (datę i miejsce sporządzenia testamentu) w oparciu o inne dostępne środki dowodowe w sposób niebudzący wątpliwości.

Co ciekawe, przepisy prawa spadkowego w Niemczech przewidują szczególną postać zwykłego testamentu odręcznego, a mianowicie wspólny testament odręczny (niem. gemeinschaftliche eigenhändige Testament). Należy zauważyć, że do jego skutecznego sporządzenia są uprawnieni jedynie małżonkowie lub partnerzy życiowi z zarejestrowanych związków partnerskich. W istocie jest to formalnie jeden dokument obejmujący swoją treścią akty ostatniej woli dwóch spadkodawców. Powszechną praktyką, jaką udało się zaobserwować w ostatnim czasie jest to, że małżonkowie (partnerzy) ustanawiają się w testamencie wspólnym na swoich wzajemnych spadkobierców, sporządzając w ten sposób testament wzajemny (in. berliński), o którym pisaliśmy już w jednym z naszych poprzednich artykułów.
Procedura sporządzania wspólnego testamentu odręcznego jest bardzo zbliżona do tej towarzyszącej podczas sporządzania testamentu odręcznego. Na podstawie przepisów prawa spadkowego w Niemczech wystarczy bowiem, że jeden z małżonków przygotuje testament zgodnie z procedurą przewidzianą dla zwykłego testamentu odręcznego, a drugi małżonek go podpisze. Co istotne, drugi z małżonków powinien również podać w testamencie, kiedy i gdzie go podpisał. Nie w każdym bowiem przypadku małżonkowie podpisują testament wspólny w tym samym miejscu i czasie.

W dzisiejszych czasach powołanie do spadku z zagranicy jest coraz powszechniejszych zjawiskiem jeśli chodzi o Polaków oraz obywateli innych państw członkowskich Unii Europejskiej. Otrzymując spadek za granicą, należy jednak zachować szczególną ostrożność, ponieważ dziedziczenie za granicą odbiega od dziedziczenia przyjętego w polskim porządku prawnym. Zresztą na dodatek dochodzą wówczas jeszcze bariera językowa oraz naturalny w tego typu sytuacjach stres. Człowiek znajdujący się w takim stanie często nie jest świadomy tego, co robi, a należy pamiętać, że nawet drobna pomyłka w tym zakresie może przesądzić o utracie praw do spadku. Z tych względów w razie otrzymania spadku z zagranicy nie warto ryzykować, lecz zdecydować się na skorzystanie z usług doświadczonego prawnika specjalizującego się w prawie spadkowym za granicą.
W ramach prowadzonej działalności prawnicy z naszej kancelarii prawnej Adwokat w Europie zajmują się obsługą prawną spadków z zagranicy na co dzień. Dlatego też nasi fachowcy bardzo chętnie udzielą wszystkim zainteresowanym kompleksowego wsparcia prawnego w związku z dziedziczeniem za granicą. Jako kancelaria doskonale zdajemy sobie sprawę z tego, że obcokrajowiec powołany do spadku w zagranicznym państwie przeważnie nie wie, jak się wtedy zachować. Na szczęście jest jednak na to sprawdzone rozwiązanie w postaci skorzystania z usług profesjonalnej kancelarii prawnej. Jeżeli więc dostałeś spadek z zagranicy, zapraszamy do skontaktowania się z naszymi ekspertami. Wychodząc naprzeciw potrzebom naszych Klientów w pierwszej kolejności oferujemy im zupełnie bezpłatną konsultację prawną, podczas której nasi prawnicy udzielą dalszych informacji.