Podważenie testamentu holograficznego w prawie francuskim

Aktualnie obowiązujący stan prawny we Francji dopuszcza możliwość sporządzenia testamentu w czterech różnych formach takich jak:

• testament holograficzny;
• testament w formie aktu notarialnego;
• testament tajemny (testament mystique)
• testament międzynarodowy.

W ramach niniejszego artykułu poruszyliśmy tematykę pierwszej z form, tj. testamentu holograficznego, a konkretniej możliwości jego podważenia. Wspomniany wyżej rodzaj testowania jest najprostszą i zarazem najtańszą z opcji przewidzianych w prawie francuskim, w związku z czym chętnie korzystają z niej tamtejsi spadkodawcy.

Zgodnie z art. 970 francuskiego Code Civil do sporządzenia testamentu holograficznego niezbędne jest własnoręczne spisanie go w całości przez spadkodawcę, zaopatrzenie we właściwą datę i podpisanie. Z powyższego wynika, że wymogi stawiane przez prawodawcę nie są zbyt wygórowane, a sama procedura sporządzenia testamentu holograficznego nie wymaga żadnego udziału notariusza, czy nawet świadka. Właśnie z tych powodów dość często dochodzi do różnego rodzaju naruszeń, stąd też pożądane jest zachowanie szczególnej ostrożności przy tego typu oświadczeniach.

Najmniej sporna sytuacja ma miejsce, gdy pisemne oświadczenie woli spadkodawcy nie zostało przez niego sporządzone własnoręcznie w całości lub zawiera jeden z braków formalnych wymienionych poniżej:

• oświadczenie nie zostało zaopatrzone w datę lub
• oświadczenie nie zostało podpisane przez spadkodawcę.

Dokument niespełniający choćby jednej z powyższych cech nie stanowi testamentu holograficznego w rozumieniu art. 970 kodeksu i tym samym nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Przykładowo za testament holograficzny nie będzie mogło zostać uznane oświadczenie wydrukowane, zaopatrzone w datę i podpisane z uwagi na brak cechy własnoręczności oświadczenia. Z tego samego powodu testamentem holograficznym nie będzie jego kopia.

Może się zdarzyć, że oświadczenie woli spadkodawcy co prawda spełnia wymogi określone w art. 970 francuskiego kodeksu cywilnego, ale nie może zostać uznane za prawnie wiążący testament z innych przyczyn. Koniecznym jest wówczas sięgnięcie do pozostałych przepisów Code Civil, przede wszystkim tych odnoszących się do wad oświadczenia woli. Te z kolei zostały wymienione w art. 901, który rozróżnia takie wady jak stan wyłączający świadome powzięcie woli, błąd, oszustwo lub przemoc.
Na pierwszy rzut oka może się, więc wydawać, że od strony formalnej oświadczenie spadkodawcy nie budzi większych wątpliwości, jednakże biorąc pod uwagę przesłanki materialnoprawne możliwe jest, że testament pozostaje obarczony jedną z wyżej wymienionych wad. W takim wypadku zasadnym jest jego podważenie, co z kolei wymaga bardziej szczegółowej znajomości konkretnych przepisów prawnych obowiązujących we Francji. Konieczna może okazać się wtedy pomoc wykwalifikowanego prawnika specjalizującego się w prawie spadkowym.

W prawie francuskim istnieją również swoistego rodzaju ograniczenia dotyczące rozporządzania majątkiem na wypadek śmierci. Mowa tu o tzw. rezerwie spadkowej, która przysługuje określonym w kodeksie podmiotom (spadkobiercom przymusowym).
Z masy majątkowej spadkodawcy wyróżnia się zatem nietykalną rezerwę oraz pozostałą część masy zwaną inaczej „częścią dostępną”. Istota rezerwy polega na jej nienaruszalności i to nawet przez samego spadkodawcę, co oznacza, że w sytuacji naruszenia praw spadkobierców przymusowych do rezerwy, możliwe jest zakwestionowanie testamentu. Takie roszczenie znajduje swoją podstawę prawną w art. 721 Code Civil w zw. z art. 912. Code Civil.

Podważenie testamentu holograficznego w świetle francuskiego kodeksu cywilnego jest możliwe z wielu różnych względów. Wymagana jest jednak przy tym kompleksowa znajomość szeregu przepisów materialnych, ale również proceduralnych, zwłaszcza w kontekście specyficznej procedury przed Trybunałem Wielkiej Instancji miejsca otwarcia spadku.
Należy przy tym zwrócić uwagę na wszystkie, nawet na najdrobniejsze szczegóły, ponieważ jeden niewielki błąd może sprawić, że wszelkie podjęte wcześniej działania okażą się nieskuteczne. Prawnicy z Adwokat w Europie wielokrotnie pomagali już swoim rodakom w postępowaniach spadkowych za granicą, również we Francji. Jeżeli chcesz skorzystać z profesjonalnych usług prawnych i nie martwić się biurokratycznymi procedurami, nasi prawnicy udzielą Ci niezbędnego wsparcia i umożliwią załatwienie formalności bez zbędnego stresu.