Odwołanie testamentu w Niemczech

Każdy testament stanowi uroczysty akt ostatniej woli spadkodawcy, poprzez który spadkodawca dokonuje rozporządzeń majątkowych na wypadek śmierci. Z tego właśnie względu wszelkie decyzje w zakresie testowania powinny być dokładnie przemyślane, ponieważ wiążący prawnie testament wywołuje doniosłe skutki prawne. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy z różnych przyczyn spadkodawcy czują potrzebę zmiany wcześniej złożonego oświadczenia testamentowego i decydują się na jego odwołanie. Biorąc pod uwagę fakt, że przedmiotem testowania jest majątek spadkodawcy, możliwość odwołania przez spadkodawcę wcześniej sporządzonego testamentu jest co do zasady oczywista.
W ramach dzisiejszego artykułu omówimy zagadnienie oświadczenia woli spadkodawcy w przedmiocie odwołania testamentu na gruncie niemieckiego kodeksu cywilnego (w skrócie: BGB). Bezpośrednią podstawę prawną powyższej czynności stanowi § 2253 BGB, zgodnie z którym testament sporządzony przez spadkodawcę może zostać przez niego odwołany w każdym czasie.

Formy odwołania testamentu w prawie niemieckim

Odwołanie testamentu w świetle BGB może nastąpić na wiele różnych sposobów. Przykładowo może się ono odbyć poprzez:

zniszczenie lub zmianę testamentu;
sporządzenie nowego testamentu;
zażądanie zwrotu testamentu sporządzonego notarialnie.

Najczęściej jednak odwołanie testamentu polega na złożeniu przez spadkodawcę stosownego oświadczenia woli w tym zakresie.

Odwołanie testamentu przez złożenie oświadczenia woli

Spadkodawca, decydując się na złożenie oświadczenia woli w przedmiocie odwołania swojego testamentu, jest obowiązany przestrzegać szeregu wymogów formalnych określonych przepisami niemieckiego prawa cywilnego. Jest to niezbędne do tego, by składane przez spadkodawcę oświadczenie woli wywołało zamierzone skutki prawne.
Oświadczenie woli w przedmiocie odwołania testamentu powinno spełniać następujące warunki:

Oświadczenie woli musi być spisane w całości własnoręcznie przez spadkodawcę. Wykluczone jest zatem wydrukowanie oświadczenia, gdyż tego typu dokument nie będzie spełniał wspomnianego powyżej wymogu własnoręczności.
W treści oświadczenia należy wskazać datę sporządzenia testamentu, który spadkodawca ma zamiar odwołać.
W oświadczeniu spadkodawca powinien wyraźnie zaznaczyć czy odwołuje swój testament w całości, czy jedynie w części. Prawo niemieckie dopuszcza bowiem obydwie możliwości.
Ostatnim koniecznym wymogiem jest podpisanie oświadczenia przez spadkodawcę. Podpis spadkodawcy powinien obejmować jego imię i nazwisko tak, by nie było problemów z identyfikacją spadkodawcy.

Kiedy odwołanie testamentu nie jest możliwe?

Nie zawsze jednak odwołanie testamentu będzie możliwe w praktyce. Mianowicie zarówno sporządzenie testamentu, jak i jego późniejsze odwołanie są przejawami oświadczeń woli, a te z kolei stanowią przykłady typowych czynności prawnych. Wobec tego spadkodawca musi przede wszystkim legitymować się zdolnością do czynności prawnych.
Przykładowo może się zdarzyć sytuacja, w której spadkodawca w chwili sporządzania testamentu był zdolny do skutecznego dokonania tego typu czynności prawnej, niemniej wraz z upływem czasu i pojawieniem się nowych okoliczności, utracił tę zdolność wskutek np. trwałych zaburzeń świadomości. W takim wypadku odwołanie testamentu przez spadkodawcę jest niemożliwe.

Czy możliwe jest „odwołanie odwołania testamentu” w prawie niemieckim?

Ponadto pojawia się pytanie, czy spadkodawca, który odwołał skutecznie swój pierwotny testament, może ponownie zmienić swoją decyzję i tym razem odwołać swoje oświadczenie woli w przedmiocie odwołania testamentu.
Odpowiedź na powyższe pytanie znajduje się w § 2257 BGB. Zgodnie z przywołanym paragrafem kodeksu oświadczenie woli w przedmiocie odwołania testamentu może zostać skutecznie cofnięte, co powoduje, że pierwotnie sporządzony testament jest ponownie ważny.
Na podstawie wcześniejszych rozważań można śmiało dojść do wniosku, że swoboda spadkodawcy w świetle niemieckiego kodeksu cywilnego jest bardzo szeroka. Prawodawca niemiecki zakłada bowiem dużą elastyczność w zakresie testowania, co stanowi przykład dobrego rozwiązania legislacyjnego.

Adwokat w Europie – nasze usługi w Niemczech

Zagraniczne prawo spadkowe to jeden z głównych obszarów, w jakich specjalizuje się nasza kancelaria Adwokat w Europie. Od wielu lat pomagamy naszym Klientom we wszelkich sprawach związanych z dziedziczeniem spadków z zagranicy. Oferujemy kompleksową pomoc prawną obejmującą również m.in. kwestie administracyjne i podatkowe w związku z nabywaniem spadku z zagranicy.
Prawnicy z Adwokat w Europie zawsze stawiają na pierwszym miejscu interes swoich Klientów. W razie potrzeby uzyskania fachowej porady prawnej bądź jakiejkolwiek innej formy wsparcia prawnego zapraszamy do skontaktowania się z naszą kancelarią. Z miłą chęcią pomożemy na każdym etapie sprawy!